Innowacje i ekologia: recepta PEC w Radzyniu - Tomasz Popławski (Monitor Rynkowy – Rzeczpospolita) rozmawia z Jerzym Woźniakiem, prezesem zarządu Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Radzyniu Podlaskim.
Panie prezesie, jak na przestrzeni ostatnich lat zmieniała się praca osób zatrudnionych w spółkach komunalnych?
W naszym mieście początek ciepła systemowego to lata 70. XX wieku. W ich połowie rozpoczęto budowę ciepłowni w Radzyniu Podlaskim, a wynikła ona z zaistnienia potrzeby ogrzania budowanych bloków mieszkalnych na tzw. Osiedlu Zabielska oraz szpitala. Wcześniej budynki wielorodzinne były zaopatrywane w ciepło z kotłowni lokalnych, opalanych węglem, najczęściej mieszczących się w piwnicach tych budynków. Powszechny był wtedy zawód tzw. palacza, który wykonywał pracę ręczną przy obsłudze kotłów. Z biegiem czasu, gdy powstała kotłownia centralna, praca palaczy zmieniała się, pracę ręczną zastępowały w coraz większym udziale maszyny i urządzenia. W 1985 roku podłączono najstarsze bloki należące do Osiedla Bulwary. W latach 90. nastąpiła likwidacja większości małych kotłowni w centrum miasta, co w znacznej mierze przyczyniało się do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. Ostatnią, należącą do Spółdzielni Mieszkaniowej „DOM” w Radzyniu Podlaskim, wygaszono w 2018 roku. Obecnie praca palacza w ciepłowni centralnej to przede wszystkim kontrola pracy urządzeń zautomatyzowanych i skomputeryzowanych.
Ekologia jako element przewagi konkurencyjnej. Jak państwo odnoszą się do tej tezy?
Obecne ciepłownictwo polskie bazuje na paliwach kopalnych. Od wielu lat kładzie się nacisk, aby je eliminować, jednocześnie uruchamiając instalacje z wykorzystaniem OZE. Nie jest to łatwe, lecz kosztowne i potrzeba czasu, aby wprowadzić te zmiany. Postęp w tej dziedzinie jest obecnie coraz większy, dlatego korzystając z nowoczesnych instalacji, należy podejmować próby zastępowania węgla źródłami o niskiej emisji lub całkowicie bezemisyjnymi. Cały czas należy kłaść nacisk na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i pyłów do atmosfery. Należy nadmienić, że ciepłownie coraz częściej są usytuowane blisko dzielnic mieszkaniowych, więc dbałość o czyste powietrze jest tym bardziej pożądana. Przyszłość pokaże, że ciepłownie, które wcześniej obrały drogę pozyskiwania systemów bezemisyjnych, będą miały tańsze i bardziej przystępne ciepło. Natomiast te, które o to nie zadbają, będą dysponowały ciepłem droższym, co w konsekwencji może przyczynić się do utraty odbiorców i zachwiania równowagi finansowej.
P.E.C. Radzyń Podlaski prowadził kilka dużych inwestycji w ostatnim czasie. Proszę powiedzieć coś więcej na temat tych projektów.
Od 2016 roku PEC Sp. z o. o. w Radzyniu Podlaskim zmniejszył moc ciepłowni poniżej 20 MW, aby nie uczestniczyć z systemie ETS (nie kupować uprawnień do emisji CO2). W ciągu trzech lat (2016 – 2018) całkowicie zmodernizowaliśmy dwa kotły wodne węglowe WR 5. Jeden z nich wykonano w technologii ścian szczelnych. Wszystkie ich elementy zostały wymienione na nowe, zastosowano pełną automatykę oraz wmontowano nową instalację odpylania z filtrami workowymi. Inwestycja służyła poprawie efektywności energetycznej. Zamontowaliśmy także elementy automatyki, które spowodowały zintegrowanie pracy wszystkich pracujących kotłów. Wtedy też wykonaliśmy nowoczesną wodorową instalację zmiękczania i odgazowania wody sieciowej, wykorzystującą proces odtleniania katalitycznego o skuteczności powyżej 99,8%. Stosunkowo prosta i efektywna instalacja charakteryzuje się niskimi kosztami eksploatacji i zajmuje mało miejsca. W 2023 r. dobudowaliśmy do niej zestaw do demineralizacji wody sieciowej (tzw odwrócona osmoza), który współpracuje z instalacją odgazowania wody i skutecznie niweluje niepożądane substancje z wody sieciowej, co ma wpływ na eksploatację sieci ciepłowniczych. Jednak najważniejszą inwestycją oddaną do użytku w 2022 roku było zadanie pod nazwą „Modernizacja istniejącego systemu ciepłowniczego w celu zwiększenia jego efektywności – budowa elektrociepłowni gazowej w Radzyniu Podlaskim”. Działanie to było wsparte dotacją z UE w kwocie 3,517 mln zł oraz pożyczką z NFOŚiGW w kwocie 3,811 mln zł. Przyniosło znaczne korzyści w postaci zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia spalanego węgla o ok. 2 tys. ton. Drugim zadaniem z udziałem dotacji unijnej był ukończony w 2021 r. projekt pn: „Termomodernizacja budynku biurowego PEC Sp. z o. o. w Radzyniu Podlaskim”. Inwestycja opiewała na kwotę 395 tys. zł. brutto, w tym uzyskana dotacja z UE wynosiła 138 tys. zł. Dzięki tej inwestycji zmniejszyliśmy koszt swojego funkcjonowania, a audyt energetyczny po roku od zakończenia inwestycji wykazał osiągnięcie wskaźników rezultatu. W latach 2016 – 2023 radzyński PEC wybudował nowe sieci o długości ponad 2,8 km, zamontował 40 nowych węzłów cieplnych oraz pozyskał 94 odbiorców ciepła grupowych i indywidualnych. W ciągu ośmiu ostatnich lat Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Radzyniu Podlaskim wydatkowało łącznie na inwestycje około 13,73 mln zł, w tym 7,4 mln zł w formie pożyczek, 3,7 mln zł dotacji z UE i 2,63 mln zł środków własnych. Wszystkie te działania miały na celu zwiększenie efektywności energetycznej, pozyskanie nowych odbiorców ciepła i zmniejszenie awaryjności systemu ciepłowniczego.
Prowadzą państwo aktywną działalność edukacyjną wśród dzieci i młodzieży. Na czym ona polega?
Od 2016 roku przedsiębiorstwo prowadzi lekcje w szkołach mające na celu promowanie ciepła systemowego, uświadamianie słuchaczy o zagrożeniach związanych z niską emisją oraz promowanie odnawialnych źródeł energii. Odbywały się także wizyty dzieci i młodzieży w ciepłowni. Przeszkodą w prowadzeniu tej działalności był okres pandemii. Od końca 2023 roku bierzemy udział w promocji ciepła systemowego w ramach działań Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, której jesteśmy członkiem. W związku z tym będziemy nadal prowadzić zajęcia związane z promocją ciepła systemowego w oparciu o OZE.
P.E.C. Radzyń Podlaski to bogata historia, ale również renoma i uznanie. Jaka jest recepta na sukces według państwa?
Jesteśmy małym przedsiębiorstwem zakorzenionym w realiach małego miasta. Rozwój firmy jest zależny od rozwoju budownictwa wielorodzinnego. W ostatnich latach ciepłownia objęła swoją usługą wszystkie nowe budynki mieszkalne wielorodzinne, niektóre instytucje oraz wiele domów jednorodzinnych. Dzięki temu utrzymała wymagany poziom sprzedaży energii cieplnej. Przedsiębiorstwo musiało wykazywać się atrakcyjnością w oferowaniu ciepła i chęcią wykonywania przyłączy ciepłowniczych i rozbudowy sieci ciepłowniczej. Przez ostatnie lata potrafiliśmy zadbać o obsługę odbiorców ciepła, więc wypracowaliśmy markę, dzięki której możemy z powodzeniem sprzedawać ciepło i rozwijać się.
Jak duże znaczenie ma wysoki poziom jakości – zarówno dla państwa, jak i dla państwa klientów, obecnych i potencjalnych?
Obecnie rośnie świadomość mieszkańców w zakresie jakości sprzedawanego ciepła. Zwracają oni uwagę na ciągłość dostaw ciepła i ciepłej wody użytkowej. Ciepłownia, aby sprostać coraz wyższym wymaganiom odbiorców, musi dbać o należyte funkcjonowanie systemu ciepłowniczego, minimalizowanie awarii w sieci ciepłowniczej i rytmiczne dostarczanie ciepła. Co roku spółka inwestuje w urządzenia telemetryczne, które umożliwiają zdalne sterowanie pracą węzłów cieplnych. Pozwala to na znaczne usprawnienie ich obsługi oraz stabilizację procesów zachodzących w sieciach przesyłowych. Przekłada się to na wymierne korzyści finansowe nie tylko dla dostawcy, ale przede wszystkim odbiorcy ciepła. Zamontowano także urządzenia elektroniczne (moduły) na licznikach zużycia energii cieplnej, co umożliwia zdalne i szybkie odczytywanie zużycia ciepła. Spółka wprowadziła do użytkowania wodomierze z modułami do zdalnego odczytu zużycia wody na uzupełnienie. Obecne funkcjonowanie systemu polega na takim dostarczeniu ciepła, aby odbiorca mógł zdecydować, ile go potrzebuje i w jakim czasie. Od niego zależy, ile pobierze ciepła, za które później zapłaci. Poza tym mieszkańcy zwracają uwagę na zapylenie środowiska, w którym żyją. Ciepłownia musi więc zadbać o jak najmniejszą emisję pyłów. Dlatego należy utrzymywać sprawną instalację odpylania i czynić kroki w kierunku stopniowej likwidacji węgla.
Oprócz codziennej, statutowej działalności starają się państwo aktywnie uczestniczyć w codziennym życiu regionu. Z jakim odzewem spotykają się te działania i jak P.E.C. Radzyń Podlaski jest postrzegany wśród mieszkańców?
PEC Sp. z o. o. w Radzyniu Podlaskim pragnie być zauważonym w środowisku nie tylko jako dostawca ciepła, ale też firma wspomagająca różne inicjatywy. Przedsiębiorstwu nie obca jest społeczna odpowiedzialność biznesu. Jesteśmy darczyńcą dla szeregu podmiotów, m.in. stowarzyszeń i fundacji, działających w sferze kulturalnej, sportowo-rekreacyjnej, placówek oświatowych oraz szeroko rozumianej pomocy społecznej ludziom poszkodowanym w różny sposób. Współfinansujemy występy muzyków w ramach corocznych Dni Karola Lipińskiego oraz wydarzenia teatralne z udziałem artystów spoza miasta. Na pomoc mogą liczyć młodzi radzyńscy akordeoniści z zespołu „Arti Sentemo”, zwolennicy turystyki zrzeszeni w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym O/Radzyń Podlaski czy w Radzyńskim Stowarzyszeniu „Podróżnik”, sportowcy uprawiający piłkę nożną, tenis stołowy, taekwon-do, szachy, także terenowe ochotnicze straże pożarne. Ze wsparcia finansowego korzystają ponadto radzyńskie stowarzyszenia zajmujące się osobami starszymi i niepełnosprawnymi: Ósmy Kolor Tęczy, Parafialny Zespół Caritas, kluby seniora, a także instytucje ponadlokalne, jak np. Fundacja Koniczynka w Chorzowie, Fundacja Siepomaga, Fundacja Sto Serc. Spółka corocznie wydaje na ten cel 40 – 50 tys. zł.
Jakie mają państwo plany rozwojowe na najbliższy czas?
Przedsiębiorstwo w każdym roku wypracowuje zysk, który w 2023 roku osiągnął wysoki poziom 4,7 mln zł netto. Wypracowanie go to skutek podjętych dobrych decyzji oraz systematycznej pracy całej załogi. Spółka, mając obecnie trwałe podstawy finansowe, jest przygotowana na szeroko zakrojone plany inwestycyjne, które będą opierały się na rozszerzaniu kogeneracji ze znacznym udziałem odnawialnych źródeł energii. Celem jest osiągnięcie systemu efektywnego energetycznie, co nastąpi w ciągu trzech lat. Liczy w tym względzie na dotacje unijne ułatwiające i przyspieszające realizację zamierzeń inwestycyjnych. Na początku 2024 roku złożyliśmy wniosek w NFOŚiGW na działanie FENX.02.01 Infrastruktura ciepłownicza. To projekt obejmujący niewielki zakres naszej sieci ciepłowniczej, ale wprowadzający do systemu odnawialne źródła energii. Polega on na zastąpieniu sieci kanałowej siecią preizolowaną oraz likwidacji węzła zbiorczego, zastępując go hybrydowymi węzłami indywidualnymi w ilości 7 sztuk w każdym budynku należącym do SM „Zacisze”, zasilanych częściowo z sieci ciepłowniczej oraz pozyskujących ciepło z OZE z wykorzystaniem pomp ciepła. Jeśli wniosek będzie zaakceptowany do realizacji, to w przedsiębiorstwie rozpocznie się proces znacznej modernizacji, ze zwróceniem się w kierunku OZE. W 2024 roku planujemy wziąć udział w programie priorytetowym NFOŚiGW pt. „OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa”. Będzie to projekt polegający na budowie pomp ciepła o mocy kilku megawatów, czerpiących energię dolnego źródła z odwiertów geotermalnych. W programie przewiduje się budowę wodnego magazynu ciepła. Instalacja ta umożliwi uzyskanie przez ciepłownię systemu efektywnego energetycznie. W dalszych planach jest przewidziana rozbudowa wysokosprawnej kogeneracji gazowej o mocy 1,2 MWel, co przyczyni się do dalszego zmniejszania spalanego węgla oraz zwiększy przychody spółki ze sprzedaży energii elektrycznej. Pojawi się też potrzeba zwiększenia pojemności magazynu ciepła. Po zrealizowaniu tych inwestycji PEC Sp. z o. o. w Radzyniu Podlaskim będzie wysoko zmodernizowanym przedsiębiorstwem, które kotły węglowe będzie uruchamiało tylko w szczytowych momentach okresu ciepłowniczego przy bardzo niskich temperaturach otoczenia.
