W związku z przygotowaniami do utworzenia w budynku dawnej katowni Gestapo i UB przy ul. Warszawskiej 5a w Radzyniu Podlaskim muzeum, przedstawiciele Miasta 15 grudnia odwiedzili Izbę Pamięci poświęconą więźniom aresztu Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Zwiedzili obiekt i odbyli rozmowę z dr Tomaszem Łabuszewskim - naczelnikiem Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie oraz dr Martą Milewską - kierownik Izby Pamięci przy Strzeleckiej 8.
W delegacji Radzynia byli: Robert Mazurek – dyrektor Radzyńskiego Ośrodka Kultury, w którego strukturze ma powstać muzeum, Tomasz Młynarczyk - instruktor fotografii ROK, który wykonał dokumentację fotograficzną wizyty oraz rzecznik Urzędu Miasta Anna Wasak.
Specyfikę Izby Pamięci, formy prezentacji i działalności muzeum przedstawił dr Tomasz Łabuszewski. O radzyńskim obiekcie opowiedział i materiały na jego temat zaprezentował Robert Mazurek. Obydwa miejsca miały podobny charakter: były katowniami UB, w piwnicach obu budynków zachowały się inskrypcje wykonane na ścianach cel przez więźniów katowanych za działalność patriotyczną w pokojach przesłuchań, które znajdowały się na wyższych kondygnacjach kamienicy.
W salach na parterze warszawskiej Izby Pamięci zobrazowany został rozmiar zbrodni komunistycznych, na wystawie zaprezentowane zostały podobne miejsca byłych katowni NKWD i UB, zarówno w Warszawie, jak i rozsiane po całej Polsce, a było ich ponad 500. Wśród kilkudziesięciu plansz z takimi obiektami znalazł się budynek aresztu w Radzyniu Podlaskim.
Rozmowa dotyczyła również działań, jakie były podjęte przy tworzeniu warszawskiej placówki i możliwych formach współpracy przy powoływaniu do życia radzyńskiego muzeum.
Dr Tomasz Łabuszewski wyraził uznanie dla władz samorządowych Radzynia za to, że budynek został ocalony dla zachowania pamięci i za podjęcie inicjatywy stworzenia w byłej katowni UB placówki muzealnej upamiętniającej przeszłość tego miejsca. Powołał się na wydany kilka lat temu przez IPN album „Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944–1956”. – IPN udokumentował kilkaset miejsc w Polsce. W żadnym nie powstały izby pamięci, część z budynków już nie istnieje. Mimo wskazania, że miejsca te powinny być uhonorowane, samorządy nie podjęły starań, by je zachować, kilka zniknęło z powierzchni ziemi – mówił dr Tomasz Łabuszewski i zaznaczył, że zachowanie tych miejsc jest bardzo ważne dla ocalenia prawdy historycznej o zbrodniach komunistycznych. – Zbrodniarze nie dokumentowali przesłuchań i egzekucji, ukrywali miejsca pochówków. Gdy stracimy takie miejsca w Polsce, które pokazują realia zbrodni komunistycznych, stracimy prawdę historyczną – dodał. Podkreślił, że wartością tych obiektów jest autentyczność. Najlepszym sposobem ich prezentacji jest wydobycie historii, jaka się tam działa – pokazywanie tych miejsc w sposób prawdziwy.
Strzelecka 8. Izba Pamięci poświęcona więźniom aresztu Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie.
W kamienicy przy ulicy Strzeleckiej 8 w Warszawie w latach 1944-1945 mieściła się Kwatera Główna NKWD w Polsce. W latach 1945-1948 w budynku tym znajdował się areszt Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. W dokumentach komunistycznego resortu bezpieczeństwa nie ma informacji potwierdzających istnienie tego miejsca. Jedynymi dowodami przetrzymywania, brutalnego przesłuchiwania i mordowania żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego w piwnicach kamienicy przy ulicy Strzeleckiej 8 są zachowane na ścianach inskrypcje.
28 lutego 2020 r. Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu otworzył w tym miejscu Izbę Pamięci, która jest symbolicznym upamiętnieniem miejsc zbrodni komunistycznych w Polsce. W latach 1944-1956 na terenie naszego kraju istniało wiele tajnych więzień i aresztów, które były miejscami kaźni i cierpienia osób sprzeciwiających się sowietyzacji naszego kraju. Izba Pamięci przy ulicy Strzeleckiej 8 w Warszawie jest więc reprezentatywna dla wielu miejsc zbrodni komunistycznych rozsianych po całej Polsce.
W piwnicach Izby Pamięci znajdują się zachowane w formie nienaruszonej ślady po dawnym areszcie Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie oraz inskrypcje będące dowodem cierpienia ofiar reżymu komunistycznego, co czyni to miejsce unikatowym w skali całego kraju. Piwnice w kamienicy przy ulicy Strzeleckiej 8 – to miejsce, które mówi o tym, jak wyglądało zniewolenie Polski po 1944 roku, miejsce okrutnych zbrodni komunistycznych, miejsce w którym historia została wyryta na ścianie.
Na parterze Izby Pamięci prezentowana jest skala represji komunistycznych na przygotowanej przez Oddział IPN w Warszawie stałej ekspozycji pt. „Czerwona mapa Warszawy”. Izba Pamięci IPN Strzelecka 8 prowadzi działalność o charakterze edukacyjnym, związaną głównie z historią represji komunistycznych w Warszawie, jak też gromadzi informacje dotyczące zbrodni komunistycznych skali całej Polski.
fot. Tomasz Młynarczyk
