Stanisław Antoni Szczuka (1654 -1710) otrzymał włości radzyńskie z rąk króla Jana III Sobieskiego w roku 1680. Był sekretarzem, przyjacielem i doradcą władcy. W 1683 roku uczestniczył w odsieczy wiedeńskiej. Jako sekretarz królewski, podkanclerzy Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1695 r. poślubił Konstancję Marię Annę Potocką, która była damą dworu królowej Marii Kazimiery Sobieskiej zwanej "Marysieńką".
Szczuka urodził się w średniozamożnej rodzinie szlacheckiej, ale dzięki licznym zaletom umysłu i charakteru oraz wielu umiejętnościom doszedł do wysokich godności i znacznego majątku. Znany był z prawości charakteru. Paweł Jasienica – autor m.in. "Rzeczypospolitej Obojga Narodów" nazwał go najmądrzejszym i najlepszym człowiekiem swojej epoki. Orgelbrand pisał o nim: „mąż w swoim czasie znakomity, staropolskiej cnoty, pan na Szczuczynie i Radzyniu”. Był kreatorem życia politycznego, wybitnym pisarzem politycznym i mówcą sejmowym. Proponował reformę szkolnictwa, m.in. poprzez założenie w Polsce publicznych szkół utrzymywanych przez skarb państwa. Jako znawca literatury, malarstwa i muzyki był mecenasem artystów, miał na swoim dworze orkiestrę.
Stanisław Antoni Szczuka z Radzynia uczynił centrum rozległych dóbr. Dla zaznaczenia pozycji potrzebna była godna siedziba, do której przeniósł wzorce, zaczerpnięte z dworu królewskiego. Wprawdzie za główną siedzibę rodową wybrał Szczuczyn, ale Radzyń zawdzięcza mu bardzo wiele: otoczył miasto półpierścieniem zewnętrznych fortyfikacji bastionowych, założył nowe centrum Radzynia (obecnie między Ostrowiecką a Armii Krajowej oraz Miedzyrzecką a Traugutta). Za jego czasów został zbudowany ołtarz główny w kościele pw. Świętej Trójcy, powstała kaplica Aniołów Stróżów. Szczuka założył parafię unicką. Przebudował zamek Mniszchów na pałac barokowy według planów Augusta Locciego, bogato go wyposażył.
Być może robił to głównie dla Konstancji, która źle się czuła w Szczuczynie, upodobała sobie Radzyń. Tu wolała przebywać z dziećmi. „(…) wyrzekam się zaś tey woli mojey, lubo nigdy nie była wyrażona, żebyś miała w Szczuczynie mieszkać. Niedlatego, żebym tam miał widzieć jakie niebezpieczeństwo (…) nie tylko pozwalam, ale proszę, mieszkay tam gdzie sama sobie osądzisz naylepiey (…)” (Joanna Kowalik "Pałac w Radzyniu Podlaskim i jego mieszkańcy, w: Radzyń miasto i rezydencja, s.73-74)
Rozwój Radzynia przerwał zgon Szczuki w 1710 roku. Marianna przeżyła go o 23 lata. Do końca życia mieszkała w Radzyniu, zarządzała dobrami radzyńskimi. Była to inteligentna i wykształcona kobieta, interesowała się literaturą. Dbała pieczołowicie o archiwum męża. To jej i synowi Szczuka zawdzięczał uporządkowanie i zabezpieczenie źródeł króla Jana III Sobieskiego, a następnie Augusta II Mocnego.
Stanisław Antoni doczekał się trzech synów (August Michał, Marcin Leopold Stefan, Jan Kanty, którzy urodzili się między 1695 a 1710 rokiem), którzy jednak zmarli bezpotomnie między 1702 a 1728 rokiem. Jedyną dziedziczką ogromnej fortuny Szczuków została córka Wiktoria, która wyszła za mąż za Jana Stanisława Kątskiego – generała artylerii koronnej. Jej jedynaczka – Marianna urodziła się ok. roku 1720, więc miała 13 lat, gdy zmarła jej babka – Konstancja. W 1741 roku wyszła za Eustachego Potockiego..... i tu rozpoczyna się nowa epoka w dziejach Radzynia i Pałacu.
Na podstawie:
Grażyna Michalska, Roman Zwierzchowski, Łukasz Michalski: Radzyń Podlaski. Miasto i rezydencja w; Radzyń Podlaski. Miasto i rezydencja. Praca zbiorowa pod redakcją Grażny Michalskiej i Dominiki Leszczynskiej, Radzyń Podlaski 2011.
Joanna Kowalik: Pałac w Radzyniu Podlaskim i jego mieszkańcy, w: jw.
Źródła internetowe:
http://wilanow-palac.pl/antoni_stanislaw_szczuka_zaufany_sekretarz_jana_iii_sobieskiego.html
http://e-grajewo.pl/artykuly,Stanisaw_Antoni_Szczuka,359.html
