W czwartek 26.09 z udziałem Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego i Burmistrza Miasta Radzyń Podlaski Jakuba Jakubowskiego odbyły się uroczystości odsłonięcia tablicy upamiętniającej radzyńskich Żydów zamordowanych w ramach akcji Reinhardt.
Wśród zaproszonych gości znaleźli się: Starosta Radzyński Szczepan Niebrzegowski, Wójt Gminy Radzyń Podlaski Daniel Grochowski, Ksiądz Dziekan Krzysztof Pawelec - proboszcz Parafii Świętej Trójcy, Symcha Krzysztof Keller - rabin i kantor Żydowskiej Gminy Wyznaniowej z Warszawy, Pastor Tomasz Mańko z Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej, oraz przedstawiciele samorządu: Wiceburmistrz Miasta Radzyń Podlaski Bożena Lecyk, Przewodniczący Rady Miasta Mariusz Szczygieł, Radni Powiatowi: Lucjan Kotwica i Zbigniew Smółko.
W uroczystości wzięli udział również przedstawiciele samorządów szkolnych i wszystkich szkół z naszego miasta oraz mieszkańcy Radzynia Podlaskiego.
Burmistrz Jakub Jakubowski mówił do młodzieży zgromadzonej na uroczystości:
Kiedy byłem w waszym wieku, mieszkałem w Skierniewicach i nie wiedziałem, że w moim mieście, tak jak tutaj w Radzyniu, znaczną część mieszkańców przed wojną i w jej trakcie stanowili Żydzi. Zainteresowałem się ich kulturą, ich obecnością tutaj, gdy przyjechałem do Radzynia Podlaskiego ponad dwadzieścia lat temu. Dziś wiem, jak ważną częścią naszej tożsamości nadal są, w wielu aspektach: w kulturze, języku, czy tkance miejskiej, w której żyjemy. Cieszę się, że taka inicjatywa jak upamiętnienie naszych sąsiadów, Żydów z Radzynia Podlaskiego, ma miejsce i że pozostanie po nich ślad blisko miejsca, w którym kiedyś stała drewniana synagoga.
Po odsłonięciu tablicy odbyło się krótkie wirtualne spotkanie z Burmistrzem Miasta Kiryat Motzkin w Izraelu Tziki Avisarem, który do osób zebranych w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Zenona Przesmyckiego zwrócił się tymi słowami:
Gromadzimy się tutaj zjednoczeni, wspólną historią i niezachwianym zaangażowaniem w pielęgnowanie pamięci. Ataki rakietowe i pociskowe na Izrael przez Hezbollah są brutalnym przypomnieniem, że nienawiść i przemoc wciąż istnieją we współczesnym świecie. Echa przeszłości łączą się z obecnymi wyzwaniami, przypominając, że walka ze złem i okrucieństwem trwa. W obliczu tych zagrożeń nie możemy pozwolić, aby strach przyćmił nasze zaangażowanie na rzecz pokoju i szacunku. Musimy pamiętać, że każde życie jest cenne i godne ochrony. Holokaust boleśnie przypomina o ludzkiej brutalności, ale także o odporności ducha i konieczności walki z nienawiścią i nietolerancją. Jesteśmy tutaj, aby oddać hołd Żydom z Radzynia Podlaskiego, których życie zostało przerwane.
W swoim wystąpieniu Burmistrz Tziki Avisar wyraził współczucie tym mieszkańcom naszego kraju, którzy borykają się obecnie ze skutkami powodzi, oraz podziękował za długoletnią współpracę między naszymi miastami. Na zakończenie złożył życzenia z okazji Żydowskiego Nowego Roku, życząc pokoju, zdrowia i nadziei na lepszą przyszłość.
W dalszej części uroczystości otwarto wystawę prac Geli Seksztajn, żydowskiej malarki, której dzieła ocalały dzięki jej mężowi, Izraelowi Lichtensteinowi, pochodzącemu z Radzynia Podlaskiego. Prace te zostały ukryte w tajnym archiwum Oneg Szabat w getcie warszawskim i odnalezione po wojnie. Obecnie znajdują się w Yad Vashem i Żydowskim Instytucie Historycznym. Równocześnie otwarto ekspozycję fotografii Tomasza Młynarczyka, przedstawiającą macewy, które zostały odnalezione podczas prac przy budynku dawnej policji w Radzyniu Podlaskim. Wcześniej używane jako materiał budowlany, po odnalezieniu zostały zabezpieczone i wyeksponowane na cmentarzu żydowskim, tworząc lapidarium pamięci.
Ostatnim punktem wydarzenia był wykład prof. Sabiny Bober pt. Upamiętnienie społeczności żydowskiej na Lubelszczyźnie. Następnie uczestnicy udali się na cmentarz żydowski. Tam mogli zobaczyć macewy, które zostały wystawione dzięki inicjatywie Radzyńskiego Towarzystwa Regionalnego oraz Pana Tadeusza Pietrasa.
Fot. Anna Małoszewska, Michał Maliszewski, Tomasz Młynarczyk:
