W dniu 23 marca 2023 roku przypada 100. rocznica urodzin Rudolfa Probsta – bohaterskiego żołnierza Armii Krajowej, pedagoga i turysty. Od 1955 roku do śmierci był związany z Radzyniem. Z tej okazji w naszym mieście przygotowanych zostało szereg wydarzeń (szczegóły w załączniku).
Rudolf Probst urodził się 23 marca 1923 roku w Jaśliskach (powiat sanocki). W 1939 roku ukończył męskie Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Po wybuchu II wojny światowej podjął pracę w tartaku w Zarszynie.
W 1940 roku wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Był łącznikiem i kolporterem prasy konspiracyjnej. W maju 1943 roku nawiązał kontakt z komendantem obwodu Armii Krajowej w Besku, Adamem Winogrodzkim. Został zaprzysiężony i z uwagi na jego znajomość języka niemieckiego wyznaczony do pełnienia funkcji agenta AK w siedzibie sanockiego gestapo. Działał pod pseudonimem „Weksler”. Od listopada 1943 do czerwca 1944 roku, pełniąc służbę w randze kaprala jako tłumacz korespondencji, donosów, pism oraz przesłuchań w placówce kierowanej przez SS-Obersturmfürera Karla Luxa przy Bergstrasse 5 w Sanoku, przekazywał informacje o zagrożeniach, planowanych aresztowaniach i łapankach. Dzięki temu uratował dziesiątki osób związanych z polskim ruchem oporu. Przekazał też polskiemu podziemiu gestapowską listę konfidentów.
Po zakończeniu II wojny światowej Rudolf Probst wyjechał do Siedlec, gdzie odnalazł rodziców. W 1946 roku zamieszkał w Lublinie, zdał maturę i rok później rozpoczął studia na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej (Wydział Biologii i Nauk o Ziemi). Ukończył je w 1952 roku uzyskując tytuł magistra botaniki.
28 sierpnia 1948 roku, w kościele parafialnym w Tarnogórze wziął ślub z Krystyną Samsonowicz. Dwa lata później, jako nauczyciel biologii, chemii i języka rosyjskiego, podjął pracę w miejscowym liceum. Następnie został przeniesiony do szkoły w Grabowcu (1951), gdzie w latach 1954-1955 pełnił funkcję dyrektora. W 1955 roku trafił do Radzynia. Był nauczycielem biologii i języka niemieckiego w liceum, a w latach 1959-1963 dyrektorem szkoły. Wniósł ogromny wkład w rozwój radzyńskiej oświaty. W styczniu 1960 roku uzyskał od Kurii Biskupiej w Siedlcach teren przy ul. Partyzantów 8 z przeznaczeniem na lokalizację nowego budynku szkoły. 23 listopada tego samego roku odbyło się wmurowanie aktu erekcyjnego, a już 29 czerwca 1963 roku – w obecności ówczesnego Ministra Oświaty, Wacława Tułodzieckiego – nastąpiło uroczyste otwarcie. Do dziś z powodzeniem kształcą się w nim kolejne pokolenia radzyńskiej młodzieży. W 1983 roku Rudolf Probst przeszedł na emeryturę. Pracując do 1990 roku w zawodzie nauczyciela osiągnął jubileusz 40. lat pracy pedagogicznej.
Rudolf Probst był współzałożycielem i pierwszym prezesem Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Radzyniu (1972), a także założycielem i opiekunem Szkolnego Koła Krajoznawczo-Turystycznego PTTK przy radzyńskim liceum (1975). Jego działalność w dziedzinie turystyki została doceniona przez Zarząd Główny PTTK, który przyznał mu odznakę „Za zasługi w pracy PTTK z młodzieżą” (1980). Ponadto Główny Komitet Turystyki w Warszawie nadał mu odznaczenie „Zasłużony Działacz Turystyki” (1981).
W latach 90. XX wieku Rudolf Probst wstąpił do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i był wiceprezesem radzyńskiego koła tej organizacji. Za wybitną działalność patriotyczną, zawodową i społeczną został odznaczony m.in. Krzyżem Partyzanckim (1971), Złotym Krzyżem Zasługi (1981), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1986) i Krzyżem Armii Krajowej (1998).
W 2014 roku powstał krótkometrażowy, fabularyzowany dokument o Rudolfie Probście pt. „Byłem w Gestapo” w reżyserii Leszka Staronia i Jerzego Oleszkowicza. Film jest relacją z przesłuchań młodego Rudolfa Probsta przez Urząd Bezpieczeństwa tuż po zakończeniu wojny. Oskarżono go o kolaborację z Niemcami, gdy tymczasem świadectwa żołnierzy ruchu oporu świadczą o zupełnie innym charakterze jego działalności. Film jest trzymającą w napięciu opowieścią o czasach wojny i ludzkich wyborach.
Rudolf Probst zmarł 13 lutego 2015 roku. Pochowany został na cmentarzu komunalnych w Radzyniu.
Z okazji 100. rocznicy urodzin Dyrekcja, Absolwenci oraz Stowarzyszenie Przyjaciół I LO w Radzyniu ufundowali ławeczkę pamięci, która stanęła przy alejce prowadzącej do szkoły. Inicjatywie towarzyszyło utworzenie stypendium im. Rudolfa Probsta, które co roku ma być przyznawane najwybitniejszym uczniom liceum. Ławeczka Rudolfa Probsta wykonana jest z jasnego marmuru. Do jej oparcia przymocowane zostały dwie tabliczki. Na pierwszej przeczytamy następującą informację: „Profesor Rudolf Probst (1923-2015) / Zasłużony żołnierz Armii Krajowej ps. „Weksler” / Dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Radzyniu Podlaskim (1959-1963) / Budowniczy szkoły (1963) / Wieloletni nauczyciel i wychowawca młodzieży” /. Z kolei na drugiej wyryto sentencję: „Ławeczka profesora Rudolfa Probsta / ufundowana przez Dyrekcję I LO w Radzyniu Podlaskim, / Stowarzyszenie Przyjaciół I LO i Absolwentów Szkoły / w 100 Rocznicę Urodzin Profesora / Radzyń Podlaski, 23.03.2023 r.” /. Ławeczka stoi przy alejce prowadzącej do szkoły.
